چه کمپرسورهایی از روغن استفاده می کنند؟

به صورت کلی چند مدل مختلف از کمپرسور ها وجود دارند که نیاز به روغن کاری و روغن دارند. مدل هایی که نیاز به روغن دارند به شرح زیر می باشد؛ از جمله کمپرسورهای رفت و برگشتی  یا پیستونی،  مارپیچی یا اسکرو ، تیغه ای، روتاری و یخچالی نیاز به روغن برای کارکرد خود دارند.

انواع روغن کمپرسور

چند گروه کلی و رایج از روغن در سیستم کمپرسور کولر گازی مورد استفاده قرار می گیرند که به قرار ذیل هستند:

1. روغن های مینرال یا معدنی که جزو روغن های طبیعی هستند، با علامت اختصاری MO
2. روغن های پلی استر با علامت اختصاری POE
3. روغن های الکیل بنزین که جزو روغن های مصنوعی هستند، با علامت اختصاریAB
4. روغن های پلی آلکیل بنزین با علامت اختصاری PAG
5. روغن های پلی آلفا اولیفین با علامت اختصاری PAO
6. روغن های پلی وینتال اتر با علامت اختصاری PVE

البته در این میان استفاده از روغن های MO، POE و PAG در کشور ایران بسیار رایج تر است. توجه داشته باشید که نوع روغن مصرفی برای کمپرسور به نوع گاز مبرد دستگاه نیز مرتبط است.

با این توضیح که برای گازهای مبرد کولر گازی قدیمی از قبیل R22، R12، R11 از روغن های معدنی و برای گازهای مبرد جدید از قبیل R407، R410، R134 از روغن های مصنوعی استفاده می شود.

خصوصیات روغن کمپرسور

در ادامه قصد داریم به بررسی خصوصیات روغن یا روان کننده کمپرسور کولر گازی بپردازیم تا با کمک آن ها بتوان بهترین روغن به منظور استفاده در کمپرسور کولر گازی را انتخاب کرد:

• ویسکوزیته یا غلظت

ویسکوزیته در واقع یک واحد اندازه گیری برای غلظت روغن است که بر اساس آن می توان میزان توانایی روغن در مقابله با تنش برشی در سیستم را اندازه گرفت.

یکی از واحدهای اندازه گیری ویسکوزیته SSU یا روشی برای اندازه گیری گرانروی روغن است. بر اساس این روش روغن نمونه را در داخل یک کمپرسور استاندارد و تحت دما و فشار ثابت قرار داده و اجازه می دهند تا این ماده در سیستم جریان پیدا کند.

مدت زمان جریان روغن در داخل کمپرسور اندازه گیری می شود، هر چه عدد ویسکوزیته روغن بالاتر باشد، روغن غلظت بیشتری داشته و با سرعت کمتری در کمپرسور حرکت می کند.

به طور کلی هرچه کمپرسور کولر گازی بزرگتر بوده و قطعات و شکاف های بیشتری داشته باشد، به روغنی با غلظت بیشتر به منظور بازدهی بالاتر نیاز دارد.

• پایداری شیمیایی

یکی از مهمترین فاکتورهایی که باید در هنگام انتخاب روغن کمپرسور مد نظر قرار دهید، پایداری شیمیایی آن می باشد.

برای این منظور باید به توصیه کارخانه تولیدی کمپرسور دقت کنید، زیرا برخی از روغن های کمپرسور ممکن است با گاز مبرد استفاده شده در کمپرسور وارد واکنش شیمیایی در سیستم شود.

اگر چنین اتفاقی در سیستم رخ دهد، موادی همچون لای و لجن، کربن و اسید در دستگاه تولید شده و سبب کاهش عمر کمپرسور می شود.

• استقامت دی الکتریک و رطوبت

از آنجا که روغن مورد استفاده در کمپرسور کولر گازی در تماس مستقیم با کویل موتور قرار می گیرد، بسیار ضروری است که دارای استقامت دی الکتریک یا عایق بالایی باشد.

هر چه میزان مقاوت دی الکتریک روغن کمپرسور بیشتر باشد، توانایی روغن در عایق الکتریکی بودن بیشتر خواهد بود.

از طرفی بیشتر روغن ها مقداری از رطوبت موجود در محیط و کویل ها را در خود حل می کنند، که این مسئله سبب فاسد شدن روغن می شود.

در این حالت رطوبت حل شده در روغن در داخل گاز مبرد نیز نمایان شده و باعث یخ زدن کولر گازی در دمای زیر صفر درجه و بروز مشکلاتی در شیر انبساط الکترونیکی کولر گازی می شود.

وجود رطوبت در روغن کولر گازی همچنین باعث کاهش مقاومت دی الکتریک روغن می شود. در نتیجه باید از روغن کمپرسوری استفاده کرد که مقاوت بالایی در برابر ترکیب رطوبت نیز داشته باشد.

دلایل تعویض روغن کمپرسور

روغن کمپروسر کولر گازی ماده ای است که هنگام طراحی کمپرسور و در سیستم کارخانه در دستگاه تعبیه می شود. اما بنا به دلایلی همچون موارد باید برای تعویض و یا شارژ آن در سیستم اقدام کرد:

• نشتی روغن کمپرسور

دلایل مختلفی برای نشتی روغن کمپرسور وجود دارد که از آن جمله می توان به از بین رفتن آب بند بدنه کمپرسور اشاره کرد.

علاوه بر این از آنجا که روغن کمپرسور در هنگام خروج گاز مبرد با آن مخلوط شده و در سیستم حرکت می کند، در صورت نشتی گاز مبرد از کولر گازی، روغن کمپرسور نیز با آن نشتی می کند. در این صورت شما شاهد لکه های روغن در مسیر لوله کشی گاز کولر گازی خواهید بود.

همچنین اگر ارتفاع محل نصب پنل های داخلی و خارجی کولر گازی با یکدیگر متفاوت باشند و به دلیل بی تجربگی نصاب کولر گازی از تله روغن در سیستم لوله کشی دستگاه استفاده نشده باشد، به مرور زمان سطح روغن در کمپرسور کاهش پیدا می کند.

به منظور چک کردن سطح روغن کمپرسور کولر گازی می توان از سایت گلاس یا شیشه روئیت روغن استفاده کرد.

در این صورت میزان سطح روغن باید در حین کار کرد کمپرسور کمی بالاتر از حد متوسط سایت گلاس باشد.

 در صورت مشاهده نشتی و یا کاهش سطح روغن در کمپرسور بهتر است به جای اضافه کردن مقدار روغن کاسته شده، کل روغن کمپرسور را تعویض کرد.

• وجود رطوبت و یا هوا در روغن کمپرسور

همانطور که در قسمت فوق نیز گفتیم، برخی از روغن های کمپرسور کولر گازی همچون POE تمایل بسیار زیادی به ترکیب شدن با رطوبت دارند. در نتیجه اگر این اتفاق رخ دهد، میزان زیادی کف بر روی روغن کمپرسور مشاهده می شود که دلیل واضحی بر خراب شدن روغن کمپرسور و نیاز دستگاه به تعویض روغن است.

همچنین چنانچه سیکل به هر دلیلی باز شود، مقداری هوا به داخل محفظه کمپرسور که محل اصلی قرارگیری روغن است وارد شده و با آن ترکیب می شود، که راهی جز تعویض روغن باقی نمی ماند.

• تغییر رنگ روغن کمپرسور

چنانچه در هنگام سرویس کولر گازی و چک کردن روغن کمپرسور ملاحظه شود که رنگ روغن دستگاه تیره مایل به طوسی شده است، نشانه فاسد شدن روغن است.

اگر روغن کمپرسور فاسد شود، علائمی در دستگاه مشاهده می شود که می توان از آن ها به عنوان علائم هشدار دهنده و نیاز فوری به تعویض روغن دستگاه یاد کرد:

• خروج صداهای غیر معمول از کمپرسور به دلیل خشک شدن یاتاقان، پیستون، رینگ، سوپاپ ها و کاسه نمد
• کثیف شدن کمپرسور به دلیل اسیدی شدن آن و تشکیل لای و لجن
• کاهش بازدهی کولر گازی در قدرت سرمادهی
• سوختن موتور کولر گازی به دلیل اسیدی شدن سیم پیچی آن

بنابراین توضیحات دلایل فاسد شدن روغن کمپرسور را می توان این طور جمع بندی کرد:

• ترکیب شدن روغن با رطوبت و هوا، در نتیجه تشکیل کف و از بین رفتن حالت دی الکتریک روغن
• استفاده طولانی مدت و جذب آلودگی در آن، در نتیجه ایجاد تغییر رنگ بر روی روغن

در برخی موارد علت تشکیل کف در روغن کمپرسور، شارژ کردن گاز مبرد کولر گازی در حالت مایع است. در این صورت روغن تبخیر شده و تشکیل کف می دهد.

نحوه تعویض روغن کمپرسور

تا این قسمت از متن دریافتیم که روغن کمپرسور که یکی از مواد بسیار ضروری در سیستم به منظور روانکاری کمپرسور به شمار می رود، ممکن است بعد از مدتی بنا به دلایلی همچون مخلوط شدن با رطوبت و ایجاد واکنش شیمیایی خراب شود.

علاوه بر این در بسیاری از موارد تنها واکنش با رطوبت و اسیدی شدن کمپرسور علت خرابی آن نیست، چرا که ممکن است به دلیل گذر زمان و جذب گرد و غبار و پرز دیگر غلظت و کیفیت اولیه خود را نداشته و در بازدهی سیستم کولر گازی تاثیر منفی بگذارد.

درست به همین دلیل است که یکی از اقدامات مهم در هنگام سرویس کولر گازی و همچنین سرویس کمپرسور کولر گازی به بررسی روغن آن و اقدام به تعویض و یا شارژ روغن کمپرسور کولر گازی مربوط می شود.

چرا که در برخی موارد نشتی روغن کمپرسور به دلیل از بین رفتن آب بند آن و یا نشتی گاز مبرد کولر گازی سبب کاهش حجم این ماده ضروری در سیستم شود، در این صورت باید به تعویض و یا شارژ روغن کمپرسور بر اساس مراحل ذیل اقدام کرد:

1. کمپرسور کولر گازی را از طریق بستن شیرهای قطع کمپرسور در هنگام جمع آوری گاز از سیستم جدا می کنیم، گاز مبرد باقی مانده در سیستم را با کمک تکنولوژی بازیابی مبرد از سیستم خارج می کنیم.
3. یک ظرف خالی برداشته و با خم کردن کمپرسور اجازه می دهیم روغن داخل آن از طریق لوله مکش کمپرسور در داخل ظرف تخلیه شود. در این حالت می توان میزان روغن مورد نیاز برای کمپرسور را نیز اندازه گرفت.

روغن تخلیه شده و فاسد کمپرسور کولر گازی پسماند محسوب می شود.

 البته در نظر داشته باشید که این میزان در صورتی قابل اتکا است که روغن نشتی نداشته باشد، در غیر این صورت برای یافتن اندازه روغن کمپرسور کولر گازی می توان از برچسب موجود بر روی بدنه کمپرسور و یا دفترچه راهنمای دستگاه استفاده کرد.

زیرا بر روی این برچسب و یا دفترچه راهنما اطلاعاتی همچون میزان و نوع روغن مورد نیاز برای استفاده در کمپرسور کولر گازی ذکر شده است.

4. بعد از اینکه تمام روغن موجود در محفظه کمپرسور را از طریق لوله مکش آن در ظرفی تمیز خالی کردیم، نوبت به شارژ کردن روغن می رسد.
5. در این مرحله بعد از اینکه از اندازه و نوع روغن کمرپسور مطمئن شدیم، روغن جدید را در درون سرنگ بزرگ و یا ظرف روغن دان ریخته و به لوله مکش کمپرسور وارد می کنیم.

در این حالت با دست محل خروجی کمپرسور را می گیریم تا هوا وارد سیستم نشود. چند بار ظرف روغن دان را پر کرده و در داخل لوله مکش کمپرسور وارد می کنیم، تا زمانی که کل روغن به درون دستگاه تزریق شود.

6. سپس کمپرسور را از طریق اتصال به خازن دائم کار روشن می کنیم و اجازه می دهیم تا دستگاه کار کند.
7. در این هنگام کار کردن کمپرسور باعث مکش روغن درون ظرف به داخل محفظه کمپرسور خواهد شد. در انتها سیستم را از لحاظ نشتی روغن نیز چک می کنیم.

نکات مهم در خصوص روغن کمپرسور پیستونی